Zelfkritiek of houden van jezelf
16 september 2020
In het nu leven. In het nu zijn. Veel mensen willen dat. Waarom eigenlijk? De woorden “in het nu” roepen veel op. Bij de een roept het een verlangen op, een verlangen naar rust en ontspanning. Bij een ander een allergische reactie op vaagheid of zweverigheid. Wat roept het bij jou op? Wat is dat eigenlijk in het nu leven?
Wat we misschien wel kunnen concluderen is dat leven in het nu niet vanzelfsprekend of makkelijk is. Veel mensen geven geld, tijd en leveren veel inspanning om dit te kunnen leren in bijvoorbeeld een mindfulnesstraining of een coachtraject. Waarom eigenlijk? Wat levert het op?
In dit artikel onderzoeken we wat het is: in het nu leven, wat het je brengt en hoe je het kunt leren.
In het nu zijn
Wat is dat eigenlijk in het nu zijn? Kun je dan ook niet in het nu zijn? Dat zijn interessante vragen. Wij mensen hebben allemaal een lichaam dus we kunnen feitelijk niet op twee plekken tegelijk zijn. Niet op hetzelfde moment. Je kunt wel van de ene plek naar de andere gaan maar dan ben je niet hier en nu in dit moment maar daar. Dus wat is dan het probleem?
Misschien herken je deze ervaring: je leunt heerlijk met je hoofd tegen een appelboom, genietend van het zonnetje, geluiden van de vogels en het ruisen van de wind in je haar. Je bent helemaal in het nu. Ontspannen.
Opeens, out of the blue, schiet je een afspraak te binnen die je totaal vergeten bent. Je schrikt. Je denkt aan de vriend waar je de afspraak mee hebt en je stelt je voor hoe deze misschien wel boos, ongeduldig of ongerust op je staat te wachten. Je lichaam schiet meteen in de actiemodus en de stress. Weg genieten, weg ontspanning.
Aandacht in het nu
Ben je dan nog in het nu? Het antwoord is nee. Je lichaam is nog op dezelfde plek, tegen de appelboom. Je aandacht is ergens anders namelijk bij de vergeten afspraak. Op dat moment voel je de boom niet meer, het zonnetje is weg en de wind voel je helemaal niet meer. Je aandacht kan maar op een plek tegelijk zijn. Als de aandacht bij de vergeten afspraak is, dan kan hij (of zij) niet tegelijkertijd bij de boom, de zon en wind zijn.
Waar is de aandacht dan wel op zo’n moment? Je aandacht richt zich op de inhoud van je gedachten over de vriend waar je de afspraak mee hebt. Die inhoud kan bestaan uit verwijten die je jezelf maakt. Of uit het oplossen van de situatie. Je merkt de zon niet meer op, je bent niet meer aan het genieten. Je aandacht wordt volledig opgeëist door je gedachten over deze situatie. Je aandacht is niet in het nu maar bij iets of iemand die nu niet is waar jij bent. Daar kun jij niets aan doen. Zo werkt je brein.
In je hoofd zitten
We hebben een fantastisch orgaan. Ons brein. Dit orgaan is heel actief en kent geen pauze, behalve als je slaapt. Dan komt het brein in een lagere versnelling. Dat hebben de hersenen ook nodig om te herstellen. Ze verbruiken 20-30% van alle energie die je dagelijks nodig hebt.
Ons brein helpt ons van oudsher om te overleven en speurt als het ware de omgeving af op zoek naar dingen die ons kunnen bedreigen. Wist je dat we 40.000 gedachten op een dag hebben? En dat 70% van die gedachten negatief is?
Het is bijzonder dat je brein in staat is om ergens over na te denken en de capaciteiten heeft om zich dingen voor te stellen. Dat kunnen, voor zover tot nu toe weten, alleen mensen en dat onderscheid ons ook van de dieren.
Het is ook geweldig dat het zorgt voor jouw welzijn en overlevingskansen. Helaas schiet het daarin door. Het wordt minder prettig als het denken of de gedachten je leven overnemen en je de regie kwijtraakt. Zeker als je daardoor minder goed slaapt en ontspant.
Je kan je misschien voorstellen dat als je iedere gedachte opvolgt dat je de hele dag bezig zou zijn met het voorkomen van alle rampen en calamiteiten die je brein tevoorschijn tovert. Zeker als je ernaar luistert en op reageert. Dat gebeurt onbewust. Je bent dan niet meer in het nu. Je zit “in je hoofd”. Je aandacht is bij je gedachten. Je aandacht kan maar op een plek tegelijk zijn.
Je gedachten zijn niet waar
De grote verwarring ontstaat doordat we alles wat we denken voor waar aannemen. We gaan even terug naar het voorbeeld van de de vergeten afspraak. Stel dat we denken dat de vriend uit het bovengenoemde voorbeeld boos zal zijn. Dan begint ons brein alvast met het bedenken van argumenten of uitvluchten. We voelen spanning. We zijn bang dat het onze vriendschap gaat schaden. Tegelijkertijd doet je interne criticus er nog een schepje bovenop. Dit zijn ook gedachten die soms levensecht zijn. Die vertellen je op een niet al te vriendelijke manier dat je slecht bent, slordig of iets van die strekking. Je geeft jezelf op de kop. Of eigenlijk geef jij jezelf niet op de kop maar doen je gedachten dat.
Het actieve brein
De negatieve lading van al deze gedachten maakt dat je gestrest raakt, dat je je schaamt en je vriend met lood in de schoenen opbelt. Je put je uit in excuses, een beetje ineengekrompen. Je wacht op de klap.
En dan gebeurt het volgende: Je vriend begint vriendelijk te lachen, als je hem belt, en bedankt je. Je bent helemaal van slag en je snapt er niets meer van. Die reactie hadden je hersenen niet bedacht. Hij zegt tegen je dat hij wel blij is dat je niet bent gekomen omdat hij vreselijk druk is. Hij heeft nu tijd om zijn klus af te maken. Hij stelt enthousiast voor om een nieuwe afspraak te maken. Pffff, verzucht je dan misschien “Heb ik me daar zo druk om gemaakt”.
Misschien is deze situatie voor jou niet herkenbaar en maken jouw gedachten hier geen punt van. Dan nodig ik je uit om terug te denken aan een situatie waarin jij je wel druk hebt gemaakt en waar het achteraf meeviel. Jouw brein is echt geen uitzondering. Ook dat scant constant jouw omgeving af op mogelijke rampen. Het creëert vervolgens rampscenario’s en oplossingen om die te voorkomen.
Je kunt het denken niet stoppen
Als je je denken serieus neemt en je neemt aan dat iedere gedachte waar is dan is het onrustig in je hoofd en je lijf. Je hebt steeds het gevoel dat je iets moet doen of laten. Je stressniveau stijgt, je gaat piekeren, je slaapt slecht. Veel mensen herkennen dat en willen graag dat het stopt. Helaas, dat kan niet. Je hoofd blijft die 40.000 gedachten per dag produceren, waarvan 70% met een negatieve lading. Een groot deel van onze mentale klachten en burn-out ontstaat door een over-identificatie met die gedachten. Het niet kunnen loslaten daarvan.
Wat kan dan wel?
Wat we wel kunnen doen is onze aandacht niet te laten kapen door de inhoud van onze gedachten. We nemen de regie en richten onze aandacht op iets wat er wel is. Dat iets is het Nu. Bijvoorbeeld door te luisteren naar de geluiden van de vogels, de zon te voelen op je huid of je aandacht te richten op je ademhaling. Alles wat je met je zintuigen kunt waarnemen is in het nu. Ook als je met je volle aandacht bij een dagelijkse activiteit bent zoals douchen, tandenpoetsen en breien, dan ben je in het Nu. Je laat de gedachten voor wat ze zijn. Je brengt je aandacht in het Nu. En dat is mindfulness.
Hoe kun je dat leren?
Het bijzondere van het brein is dat het nooit stopt. Je kunt het niet uitzetten. Het is een automatisme. Wat je wel kunt doen is je aandachtspier trainen en leren om je denken los te laten, liefst voordat dat met jou een rampscenario aan het creëren is. Het trainen is nodig omdat het een automatisme is. Het gaat niet vanzelf. Het is een vaardigheid om ieder moment dat een gedachte die jou dreigt te kapen je er bewust van te zijn dat je ook een keuze hebt. Je kunt de gedachte loslaten en je aandacht in het Nu brengen. Steeds weer opnieuw. Als je getraind hebt en blijft trainen dan gaat het makkelijker en sneller. Dan leef je dus meer in het nu.
In het nu leven
Als je meer in het nu leeft word je niet langer gedreven of bepaald door wat je denkt. De negatieve gedachten die er sowieso zijn, hebben minder vat op je. Je hebt meer regie over je leven. Mensen die geleerd hebben om meer in het Nu te leven ervaren daarbij ook vaak dat ze meer ontspannen zijn. Je gaat op in het moment. Je voelt je vaker verbonden met jezelf en de wereld om je heen. Je bent niet alleen maar aan het nadenken over jezelf en alle problemen in het leven. Je ervaart dat je energieker en vitaler wordt. Je leven wordt lichter en vreugdevoller.
Lichter en vreugdevoller leven
Wil jij ook lichter, makkelijker leven? Met meer ontspanning, rust en plezier. Wil jij leren om “uit je hoofd” te komen en meer in het Nu te leven? Dat kan door deel te nemen een mindfulnesstraining, online of live of door een individueel coachtraject. Ik ben opgeleid als Mindfulnesstrainer en ACT-therapeut. Acceptance and Commitment Therapy (ACT) is een prachtige methode die helpt je om los te komen van je denken in een coachtraject. Lees hier meer over ACT.
Wil je weten of ik iets voor je kan betekenen? Maak dan hier geheel vrijblijvend een afspraak met me. Ik kijk graag met je naar wat bij jou past op dit moment. Wil je weten of er binnenkort een mindfulnesstraining start? Kijk dan in mijn agenda. Wil je op de hoogte blijven van mijn activiteiten? Meld je dan hier aan voor de nieuwsbrief, dan ontvang je ook een gratis meditatie cadeau.
